FRAX Score คืออะไร? เครื่องมือประเมินความเสี่ยง “กระดูกพรุน–กระดูกหัก” ที่ทุกคนอายุ 40+ ควรทำอย่างน้อยปีละครั้ง
หลายคนเข้าใจว่า “กระดูกพรุน” เป็นโรคของผู้สูงอายุเท่านั้น แต่ในความจริงผู้หญิงหลังวัยหมดประจำเดือน ผู้ชายอายุ 50+ หรือแม้แต่วัยทำงานที่มีปัจจัยเสี่ยงก็อาจมีภาวะกระดูกพรุนโดยไม่รู้ตัว เพราะโรคนี้ ไม่มีอาการเตือนล่วงหน้า จนกว่าจะเกิด “กระดูกหัก” แล้วถึงจะรู้ตัว ซึ่งมักเสี่ยงต่อความพิการและคุณภาพชีวิตลดลงอย่างมาก
หนึ่งในเครื่องมือที่น่าใช้ที่สุด เพราะใช้ง่าย แม่น และออกแบบโดยองค์การอนามัยโลก (WHO) คือ FRAX Score ซึ่งสามารถประเมินความเสี่ยงกระดูกหักใน 10 ปีข้างหน้าได้ในเวลาเพียง 2–3 นาที
ในบทความนี้ ผมจะอธิบายแบบภาษาชาวบ้าน เพื่อให้ทุกคนเข้าใจและสามารถกดทำแบบประเมินได้ทันที
FRAX Score คืออะไร? (อธิบายเข้าใจง่าย)
FRAX คือ “แบบประเมินออนไลน์” ที่คำนวณความเสี่ยงที่กระดูกจะหักในช่วง 10 ปีข้างหน้า โดยดูจากทั้ง อายุ พฤติกรรม และโรคประจำตัว ของแต่ละคน
ผลที่ได้จะแบ่งเป็น 2 ค่า
- ความเสี่ยงกระดูกสะโพกหักใน 10 ปี (%)
- ความเสี่ยงกระดูกหักใหญ่ใน 10 ปี (%) เช่น ข้อมือ ต้นแขน สะโพก
ค่าทั้งสองตัวนี้ช่วยให้รู้ว่า
- เรามีโอกาส “เสี่ยงสูงหรือไม่?”
- ควรเริ่มตรวจวัดความหนาแน่นกระดูกไหม?
- ต้องรักษาหรือยัง?
ใครควรทำ FRAX Score?
เหมาะกับคนอายุ 40 ปีขึ้นไป โดยเฉพาะผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงต่อไปนี้
- ผู้หญิงหลังหมดประจำเดือน
- ผู้ชายอายุ 50 ปีขึ้นไป
- น้ำหนักน้อย ตัวผอม
- สูบบุหรี่เป็นประจำ
- ดื่มแอลกอฮอล์มาก
- เคยล้มแล้วกระดูกหัก แม้แรงไม่มาก
- ใช้ยาสเตียรอยด์นาน
- มีโรคประจำตัว เช่น รูมาตอยด์ ไทรอยด์เป็นพิษ
- พ่อแม่หรือญาติสายตรงเคยกระดูกสะโพกหัก
แม้จะ “ยังไม่มีอาการ” ก็ควรทำ เพราะโรคกระดูกพรุนมักเงียบจนเกิดกระดูกหักก่อนถึงรู้ตัว
ข้อมูลที่ต้องกรอกมีอะไรบ้าง?
แบบประเมินถามข้อมูลสั้น ๆ เช่น
- อายุ / เพศ
- น้ำหนัก / ส่วนสูง
- เคยสูบบุหรี่ไหม
- ดื่มแอลกอฮอล์มากไหม
- พ่อแม่เคยกระดูกสะโพกหักหรือไม่
- เคยกระดูกหักจากแรงเบา ๆ ไหม
- ใช้สเตียรอยด์ประจำหรือเปล่า
- มีโรคเรื้อรังบางอย่างหรือไม่
ไม่ต้องมีผลตรวจพิเศษก็ทำได้ แต่ถ้า มีผลวัดความหนาแน่นกระดูก (BMD) ใส่เพิ่มได้ เพื่อให้ผลแม่นยำขึ้น
ทำแบบประเมินเองได้ที่นี่
คลิกเข้าไปทำได้ฟรี ใช้เวลาไม่ถึง 3 นาที
👉 https://www.fraxplus.org/th/calculation-tool
แนะนำให้ทำปีละครั้ง หรือเมื่ออายุเพิ่มขึ้น 5 ปี เพราะความเสี่ยงจะเปลี่ยนไปตามวัยและพฤติกรรม
ผลที่ได้บอกอะไร?
หลังทำจะได้ตัวเลข 2 ค่าพร้อมกราฟเปรียบเทียบ
1) ความเสี่ยงกระดูกสะโพกหักใน 10 ปี (%)
- หาก ≥ 3% ถือว่าเสี่ยงสูง ควรพบแพทย์เพื่อประเมินการรักษา
2) ความเสี่ยงกระดูกหักใหญ่ใน 10 ปี (%)
- หาก ≥ 20% ถือว่าสูง ควรเริ่มวางแผนป้องกันทันที
ค่าที่สูงไม่ใช่ “วินิจฉัยว่าเป็นโรค” แต่เป็นสัญญาณบอกว่าควรตรวจละเอียดขึ้น เช่น การตรวจความหนาแน่นกระดูก (BMD)
ทำไมการรู้ FRAX Score ถึงสำคัญ?
เพราะกระดูกพรุนเป็นโรคที่ “ป้องกันได้มากกว่ารักษา” ยิ่งรู้ความเสี่ยงเร็วเท่าไหร่ ยิ่งลดโอกาสกระดูกหักได้ง่าย
ตัวเลข FRAX จะช่วยชี้ว่า
- ควรเริ่มเสริมแคลเซียม–วิตามินดีไหม
- ควรปรับอาหารและออกกำลังกายแบบไหน
- ควรตรวจ BMD หรือเริ่มยาไหม
- มีความเสี่ยงล้มในบ้านจากอะไรบ้าง
เหมาะมากสำหรับผู้สูงอายุที่อยากดูแลตัวเองอย่างถูกวิธี
ถ้าผลออกมาว่าเสี่ยงสูง ควรทำอย่างไร?
ทำตามลำดับต่อไปนี้
1) พบแพทย์เฉพาะทาง
แพทย์จะประเมินว่าต้องเริ่มยาไหม หรือแค่ปรับพฤติกรรมก่อน
2) ตรวจความหนาแน่นกระดูก (BMD)
เพื่อดูว่ามีกระดูกพรุนจริงหรือไม่
3) ปรับพฤติกรรม
- ออกกำลังกายเสริมกล้ามเนื้อขา–ลำตัว
- ทานโปรตีนให้พอ
- ลดการล้มในบ้าน เช่น เก็บของ ไม่ใช้พื้นลื่น
4) ในบางรายอาจต้องใช้ยา
เช่น ยาช่วยลดการสลายกระดูก หรือยากระตุ้นการสร้างกระดูก ขึ้นกับผลตรวจและปัจจัยเสี่ยง
สรุป
FRAX Score เป็นเครื่องมือที่ง่าย สะดวก และมีความแม่นยำสูงในการประเมินความเสี่ยงของโรคกระดูกพรุนและกระดูกหักในอนาคต ช่วยให้เรารู้ตัวก่อนเกิดปัญหารุนแรง เช่น สะโพกหักหรือกระดูกสันหลังยุบ
ผู้ที่อายุ 40 ปีขึ้นไปควรทำเป็นประจำ โดยเฉพาะผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง การรู้ตัวก่อนทำให้วางแผนป้องกันได้ง่ายขึ้นมาก ทั้งการเสริมอาหาร ออกกำลังกาย ตรวจ BMD และปรึกษาแพทย์เพื่อดูแลอย่างถูกวิธี
ทำแบบประเมินได้ที่นี่
👉 https://www.fraxplus.org/th/calculation-tool
บทความนี้ให้ข้อมูลทั่วไป หากอาการไม่ดีขึ้นควรปรึกษาแพทย์
สามารถปรึกษาปัญหากระดูกและข้อ หรืออาการปวด ได้ที่
ผศ.นพ.ธนินนิตย์ ลีรพันธ์ (หมอเก่ง)
ผู้เชี่ยวชาญโรคกระดูกและข้อ
สอบถามปัญหาโรคกระดูกและข้อ ปวดหลัง ปวดคอ ปวดเข่า ปวดไหล่ กระดูกพรุน ได้ครับ
📱 Line ID: @doctorkeng โทร 081-5303666
#กระดูกพรุน #FRAXscore #ป้องกันกระดูกหัก #วัดความหนาแน่นกระดูก #ผู้สูงอายุ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น