อายุ 48 เมนส์เริ่มมาๆ หายๆ... ถึงเวลากู้วิกฤต "กระดูกพรุน" ก่อนที่กระดูกจะเปราะจนหัก!
ความกังวลของผู้หญิงวัย 48+ ที่ไม่ได้คิดไปเอง
คุณผู้หญิงหลายท่านเคยรู้สึกแบบนี้ไหมครับ? ส่องกระจกแล้วรู้สึกว่าตัวเองยังสาว ยังแต่งตัวสวย ยังทำงานเก่ง เหมือนเดิมทุกอย่าง... แต่สิ่งที่เปลี่ยนไปคือ "ประจำเดือน" ที่เคยมาตรงเวลาราวกับตั้งนาฬิกาปลุก เริ่มเกเร มาบ้าง ไม่มาบ้าง หรือบางเดือนก็มาน้อยจนน่าใจหาย
.
.
พร้อมกับความรู้สึกแวบหนึ่งที่เข้ามาในหัวว่า "เอ๊ะ... หรือฉันกำลังจะเข้าวัยทอง? แล้วแม่ฉันที่กระดูกหักตอนอายุ 70 ล่ะ ฉันจะเป็นแบบนั้นไหม?"
.
.
มีคนไข้ของผมท่านหนึ่งครับ ชื่อ "คุณพี่แหม่ม" อายุ 48 ปี เป็นผู้บริหารบริษัทโฆษณา บุคลิกคล่องแคล่ว แต่วันนี้เดินเข้ามาปรึกษาผมด้วยแววตาที่กังวล
.
.
"หมอคะ เพื่อนรุ่นเดียวกันเพิ่งลื่นล้มข้อมือหัก หมอบอกว่าเป็นกระดูกพรุน ทั้งที่เขาดูแข็งแรงมาก พี่เองเมนส์เริ่มขาดๆ หายๆ มา 3 เดือนแล้ว พี่กลัวค่ะ... กลัวว่าวันนึงแค่จามแรงๆ กระดูกสันหลังพี่จะยุบ หรือเดินสะดุดแล้วสะโพกหัก พี่ต้องกินแคลเซียมวันละกี่เม็ดคะถึงจะพอ หรือพี่สายเกินไปแล้ว?"
.
.
คำถามของคุณพี่แหม่ม คือเสียงในใจของผู้หญิงวัย 40 ปลายๆ แทบทุกคนครับ วันนี้หมอเก่งจะมาเปิดคัมภีร์ดูแลกระดูกฉบับ "เตรียมรับมือวัยทอง" ให้เข้าใจกันแบบง่ายๆ และนำไปใช้ได้ทันทีครับ
.
.
ความจริงที่หมออยากบอก: "ธนาคารกระดูก" ของคุณกำลังถูกถอนเงิน!
หมออยากให้จินตนาการว่าร่างกายเรามี "ธนาคารกระดูก" ครับ
.
.
ช่วงวัยรุ่นจนถึงอายุ 30 ปี คือช่วงที่เรา "ฝากเงิน" (สะสมมวลกระดูก) เข้าไปให้เต็มที่ แต่พออายุเลย 35-40 ปี ดอกเบี้ยเริ่มไม่มี แถมเราเริ่ม "ถอนเงิน" (สลายกระดูก) ออกมาใช้ทีละนิดๆ ทุกวัน
.
.
จุดเปลี่ยนสำคัญคือ "ฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen)" ครับ ฮอร์โมนเพศหญิงตัวนี้ทำหน้าที่เหมือน "ผู้จัดการธนาคาร" ที่คอยห้ามไม่ให้ใครมาถอนเงินออกไปเยอะเกินไป ช่วยรักษาเนื้อกระดูกไว้
.
.
แต่เมื่อถึงวัย 48 ปี หรือช่วงใกล้หมดประจำเดือน (Perimenopause) ผู้จัดการคนเก่งของเราเริ่มทำงานน้อยลง ฮอร์โมนลดระดับลงอย่างรวดเร็ว ทำให้ "แก๊งสลายกระดูก" บุกเข้ามาขโมยเนื้อกระดูกออกไปได้ง่ายและเร็วกว่าเดิมหลายเท่า! นี่คือสาเหตุว่าทำไมผู้หญิงถึงเสี่ยงกระดูกพรุนมากกว่าผู้ชาย
.
.
ความรู้เบื้องต้น: โรคกระดูกพรุน คืออะไร? (Osteoporosis)
โรคกระดูกพรุน คือภาวะที่เนื้อในของกระดูกมีความหนาแน่นลดลง จากเดิมที่โครงสร้างภายในสานกันแน่นหนาเหมือน "ฟองน้ำเนื้อแน่น" ก็จะเริ่มบางลง รูพรุนกว้างขึ้นเหมือน "รังผึ้งที่ผุพัง" ทำให้กระดูกเปราะและแตกหักได้ง่าย แม้โดนแรงกระแทกเพียงเล็กน้อย
.
.
สาเหตุและกลไกการเกิดโรค (Pathogenesis)
โดยปกติ ร่างกายเรามีการสร้างกระดูกใหม่และสลายกระดูกเก่าตลอดเวลา (Bone Remodeling) แต่เมื่อเข้าสู่วัยทอง การขาดฮอร์โมนเอสโตรเจนทำให้กระบวนการ "สลาย" เกิดขึ้นเร็วกว่าการ "สร้าง" คืน ส่งผลให้มวลกระดูกรวมลดลงอย่างต่อเนื่อง
.
.
อาการที่น่ากลัวคือ "ไม่มีอาการ"
โรคนี้ถูกขนานนามว่า "ภัยเงียบ (Silent Disease)" เพราะในระยะแรกที่คุณพี่แหม่ม หรือคุณผู้หญิงหลายท่านเริ่มมีภาวะกระดูกบาง ท่านจะไม่รู้สึกเจ็บปวดอะไรเลยครับ ไม่มีสัญญาณเตือน
.
.
เราจะรู้ตัวอีกทีก็ต่อเมื่อ...
กระดูกหัก: จากอุบัติเหตุเล็กๆ น้อยๆ เช่น ลื่นในห้องน้ำ ยันมือกับพื้นแล้วข้อมือหัก หรือก้นกระแทกแล้วสะโพกหัก
ตัวเตี้ยลง: ความสูงลดลงมากกว่า 3-4 เซนติเมตร
หลังค่อม: เกิดจากกระดูกสันหลังยุบตัวลงมา
.
.
ปัจจัยเสี่ยงที่ต้องรีบเช็ก
อายุและเพศ: หญิงวัยหมดประจำเดือน
รูปร่าง: ผอมบาง ตัวเล็ก (คนตัวเล็กมีต้นทุนกระดูกน้อยกว่าคนตัวใหญ่)
กรรมพันธุ์: มีประวัติพ่อแม่กระดูกสะโพกหัก
ยาบางชนิด: เช่น ยาสเตียรอยด์ (ใช้รักษาภูมิแพ้หรือโรคพุ่มพวง)
ไลฟ์สไตล์: สูบบุหรี่, ดื่มเหล้า, ดื่มกาแฟจัด, ไม่ออกกำลังกาย
.
.
การตรวจวินิจฉัย: ต้องรอให้หักก่อนไหม?
ไม่จำเป็นต้องรอครับ! ในวัย 48 ปี หากมีความเสี่ยงสูง หมอแนะนำให้ตรวจความหนาแน่นของมวลกระดูก (Bone Mineral Density - BMD) ด้วยเครื่อง DEXA Scan
.
.
การแปลผล (ค่า T-score):
สีเขียว (ปกติ): ค่ามากกว่า -1
สีเหลือง (กระดูกบาง - Osteopenia): ค่าอยู่ระหว่าง -1 ถึง -2.5 (จุดนี้คือจุดที่ต้องรีบกู้คืน!)
สีแดง (กระดูกพรุน - Osteoporosis): ค่าน้อยกว่า -2.5 (เสี่ยงหักสูงมาก)
.
.
ฮาวทู (How-to) ดูแลตัวเองวัย 48: ปฏิบัติการกู้คืนมวลกระดูก
สำหรับคุณพี่แหม่มและสาวๆ วัย 48+ ทุกท่าน นี่คือ "นาทีทอง" ครับ ยิ่งเริ่มเร็ว ยิ่งเซฟกระดูกได้มาก หมอขอสรุปแนวทางดังนี้:
.
.
1. อาหาร: เติมเงินเข้าธนาคารทุกวัน
แคลเซียม (Calcium): ร่างกายวัยนี้ต้องการวันละ 1,000 – 1,200 มิลลิกรัม ไม่จำเป็นต้องกินยาเม็ดเสมอไป เน้นจากธรรมชาติ เช่น นม, โยเกิร์ต, ปลาเล็กปลาน้อย, กุ้งฝอย, ผักใบเขียว (คะน้า, บรอกโคลี), เต้าหู้แข็ง
วิตามินดี (Vitamin D): ตัวช่วยดูดซึมแคลเซียม แหล่งที่ดีที่สุดคือ "แสงแดด" อ่อนๆ ตอนเช้าหรือเย็น (ประมาณ 15-20 นาที) หรือทานปลาทะเล ไข่แดง เห็ด
.
.
2. การออกกำลังกาย: กระตุ้นการสร้างกระดูก
การเดินช้อปปิ้งอย่างเดียวไม่พอนะครับ! ต้องเป็นการออกกำลังกาย 2 ประเภทนี้:
ลงน้ำหนัก (Weight-bearing): ให้กระดูกได้รับแรงกด เช่น เดินเร็ว, วิ่งเหยาะๆ, เต้นแอโรบิก, กระโดดเชือก (ถ้าเข่ายังดี)
ต้านแรง (Resistance): สร้างกล้ามเนื้อมาพยุงกระดูก เช่น ยกเวทเบาๆ, เล่นยางยืด, บอดี้เวท (Squat)
.
.
3. ปรับไลฟ์สไตล์: หยุดโจรขโมยกระดูก
ลดกาแฟ (ไม่ควรเกิน 2 แก้วต่อวัน เพราะคาเฟอีนขับแคลเซียมออกทางปัสสาวะ)
ลดเค็ม (โซเดียมทำให้ไตขับแคลเซียมทิ้ง)
งดสูบบุหรี่และลดแอลกอฮอล์
.
.
4. การใช้ยาและฮอร์โมน (ปรึกษาแพทย์)
ในบางรายที่กระดูกบางมาก หรือมีอาการวัยทองร่วมด้วย แพทย์อาจพิจารณาเรื่อง ฮอร์โมนทดแทน (Hormone Replacement Therapy) หรือยากลุ่ม Bisphosphonates เพื่อชะลอการสลายกระดูก แต่ต้องอยู่ในการดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด ไม่ควรซื้อกินเองครับ
.
.
พยากรณ์โรค: จะกลับมาแข็งแรงเหมือนสาวๆ ได้ไหม?
โรคกระดูกพรุน "ป้องกันได้ และรักษาได้" ครับ แม้เราจะไม่สามารถทำให้กระดูกกลับมาหนาแน่นเท่าวัย 20 ได้ 100% แต่เราสามารถ "หยุดยั้ง" ไม่ให้มันพรุนไปมากกว่านี้ และลดโอกาสการเกิดกระดูกหักได้แน่นอน หากปฏิบัติตัวอย่างเคร่งครัด
.
.
สิ่งที่หมอเก่งอยากฝากทิ้งท้าย
ผู้หญิงวัย 48 ปี ไม่ใช่วัยที่แก่ชรา แต่เป็นวัยที่ "สวยสมบูรณ์แบบและมีวุฒิภาวะ" ครับ อย่าให้ความกังวลเรื่องกระดูกมาขัดขวางความสุข
.
.
การดูแลกระดูก ไม่ใช่การทำเพื่อวันนี้ แต่เป็นการทำเพื่อตัวเราในอีก 20 ปีข้างหน้า เพื่อให้วันที่เราอายุ 70 เราจะยังเดินไปเที่ยวกับลูกหลานได้ เดินชมนกชมไม้ได้ โดยไม่ต้องนอนติดเตียง... เริ่มสะสม "ทุนกระดูก" ตั้งแต่วันนี้ ยังไม่สายเกินไปครับ!
.
.
บทความนี้ให้ข้อมูลทั่วไป หากอาการไม่ดีขึ้นควรปรึกษาแพทย์ สามารถปรึกษาปัญหากระดูกและข้อ หรืออาการปวด ได้ที่ ผศ.นพ.ธนินนิตย์ ลีรพันธ์ (หมอเก่ง) ผู้เชี่ยวชาญโรคกระดูกและข้อ สอบถามปัญหาโรคกระดูกและข้อ ปวดหลัง ปวดคอ ปวดเข่า ปวดไหล่ กระดูกพรุน ได้ครับ 📱 Line ID: @doctorkeng โทร 081-5303666
#กระดูกพรุน #วัยทอง #หมดประจำเดือน #หมอเก่งกระดูกและข้อ #แคลเซียม #ปวดหลัง #กระดูกบาง #สุขภาพผู้หญิงวัย40บวก
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น