​

ปวดหลังมาก กระดูกสันหลังยุบหลายตำแหน่งจากโรคกระดูกพรุน — รักษาอย่างไร และป้องกันไม่ให้ยุบซ้ำ

อาการ “ปวดหลังมากจนลุกไม่ได้” หรือ “เดินไม่ไหวเพราะเจ็บหลังจี๊ดลงสะโพก” เป็นอาการที่หลายคนคิดว่าเป็นหมอนรองกระดูกทับเส้น หรือกล้ามเนื้อหลังอักเสบ แต่หนึ่งในสาเหตุที่หมอพบได้บ่อยที่สุดในผู้หญิงอายุ 50 ปีขึ้นไปคือ กระดูกสันหลังยุบจากโรคกระดูกพรุน โดยเฉพาะคนที่ไม่รู้ตัวว่ากระดูกพรุนอยู่แล้ว และใช้ชีวิตแบบเสี่ยง เช่น ยกของหนัก นั่งนาน หรือเคยล้มมาก่อน

กระดูกสันหลังยุบ (compression fracture) สามารถเกิดจากแรงเพียงเล็กน้อย เช่น ก้มยกของเบา ๆ หันตัวเร็ว ๆ หรือแม้แต่จามแรง ๆ

ถ้ายุบครั้งเดียวก็เจ็บมากอยู่แล้ว แต่ถ้า ยุบหลายตำแหน่งพร้อมกัน ผู้ป่วยมักเจ็บรุนแรงจนชีวิตประจำวันหยุดลงทันที นั่งไม่ได้ นอนลำบาก พลิกตัวเจ็บ และขยับนิดเดียวก็ปวดจนต้องหยุดหายใจ

บทความนี้หมอเขียนแบบละเอียดที่สุด เพื่อให้ประชาชนเข้าใจตั้งแต่สาเหตุ อาการ การตรวจ การรักษาแบบทันที และการฟื้นฟูในระยะยาว รวมถึงบทบาทสำคัญของ ultrasound-guided epidural injection ซึ่งเป็นการรักษาที่ช่วยให้ผู้ป่วยอาการดีขึ้นเร็วมาก โดยเฉพาะช่วงแรกที่เจ็บที่สุด

เหตุการณ์จากคนไข้ใกล้ตัว

คุณพรรณี อายุ 69 ปี คุณยายร่างเล็ก สุขภาพโดยรวมดี แต่เริ่มปวดหลังมากขึ้นเป็น ๆ หาย ๆ ช่วงหลายเดือน เธอคิดว่าเป็นเรื่องปกติของวัย แต่วันหนึ่งตอนก้มยกถังน้ำ เธอรู้สึกเสียงดัง “แป๊ะ!” ที่กลางหลัง พร้อมอาการปวดรุนแรงจนยืดตัวไม่ได้

เธอนอนติดเตียงทั้งวัน เดินไม่ได้ ลองใช้ยาคลายกล้ามเนื้อก็ไม่ดีขึ้น ลูกสาวจึงพามาหาหมอ

เอกซเรย์พบว่า กระดูกสันหลังยุบ 3 ตำแหน่ง ซึ่งสัมพันธ์กับอาการเจ็บแบบเฉียบพลันของเธอ เมื่อซักประวัติเพิ่มเติมจึงพบว่าเธอน่าจะเป็น “กระดูกพรุนระดับรุนแรง” โดยไม่เคยตรวจมาก่อน

แผนการรักษา เน้นให้ลดปวดช่วงแรกให้เร็วที่สุด เพื่อให้ลุกเดิน ฟื้นตัว และลดภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ที่เกิดจากการนอนนานเกินไป เช่น ลิ่มเลือด ปอดอักเสบ หรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง

คุณพรรณีได้รับการฉีดลดอักเสบเข้าช่องกระดูกสันหลังแบบอัลตราซาวด์นำทาง (ultrasound-guided epidural injection) หลังฉีด 24 ชั่วโมง เธอบอกว่า

“หมอคะ ป้าเหมือนมีแรงเดินอีกครั้งเลยค่ะ ไม่คิดว่าจะดีขึ้นเร็วขนาดนี้”

จากเดินไม่ได้ → ลุกยืน → เดินในบ้าน → ทำกายภาพ → อาการดีขึ้นต่อเนื่อง

หมอจึงอยากนำเรื่องนี้มาเล่าให้ทุกท่านเข้าใจว่า การปวดหลังจากกระดูกพรุนไม่ใช่เรื่องเล็ก และต้องรักษาให้ถูกจุดตั้งแต่แรกครับ

กระดูกสันหลังยุบจากกระดูกพรุนคืออะไร?

โรคกระดูกพรุนทำให้กระดูกบาง เปราะ และรับน้ำหนักได้ลดลงเหมือนฟองน้ำที่ถูกบีบจนพรุน เมื่อได้รับแรงเพียงเล็กน้อยก็เกิดการยุบตัวบริเวณกระดูกสันหลัง (vertebral compression fracture)

เมื่อกระดูกยุบ กลไกสำคัญที่ทำให้ปวดคือ:

• การอักเสบรอบกระดูก
• กล้ามเนื้อหลังเกร็งตัวมากเกินไป
• เส้นประสาทถูกกดหรือถูรบกวน
• โครงสร้างหลังเปลี่ยน ทำให้ข้อเล็กร่วมกันเคลื่อนผิดองศา

ทั้งหมดนี้ทำให้เกิด “อาการปวดหลังแบบเฉียบพลัน”

อาการที่พบได้บ่อย

• ปวดกลางหลังหรือหลังส่วนล่างแบบเป็นจุด
• ลุก นั่ง หรือเดินแล้วเจ็บมาก
• พลิกตัวไม่ได้เพราะปวดจี๊ดขึ้นมา
• ปวดมากตอนยืนหรือนั่งนาน ๆ
• ก้มตัวไม่ค่อยได้
• หลังเริ่มงุ้ม เมื่อยุบหลายตำแหน่ง
• เดินได้ระยะสั้น ๆ แล้วปวดเพิ่ม

หลายคนเจ็บจนคิดว่าเป็นหมอนรองกระดูกทับเส้น แต่จริง ๆ แล้วเป็น “กระดูกยุบ” ซึ่งต้องการการรักษาคนละแบบ

ต้องตรวจอะไรบ้างจึงจะรู้ว่าเป็นกระดูกยุบ?

1) เอกซเรย์กระดูกสันหลัง (X-ray)

เป็นการตรวจพื้นฐานที่สุด เห็นตำแหน่งที่ยุบและระดับความรุนแรงได้ดี

2) MRI (จำเป็นในบางราย)

หมอจะใช้ในกรณีที่ต้องดูว่า กระดูกยุบ “ใหม่หรือเก่า” และเพื่อดูว่ามีการกดเส้นประสาทร่วมด้วยหรือไม่

3) ตรวจมวลกระดูก (DEXA scan)

เพื่อวินิจฉัยโรคกระดูกพรุนอย่างเป็นทางการและวางแผนรักษาระยะยาว

การรักษาอาการปวดหลังจากกระดูกยุบ (รักษาตามลำดับ เพื่อให้ดีขึ้นเร็วที่สุด)

หมอแบ่งการรักษาเป็น 3 ระยะดังนี้:

ระยะที่ 1: ลดปวดเฉียบพลันในช่วง 1–4 สัปดาห์แรก

นี่คือช่วงที่ผู้ป่วย “ทรมานที่สุด” เจ็บจนลุกไม่ได้ หรือเดินไม่ได้ ต้องลดปวดให้เร็ว เพื่อป้องกัน

• กล้ามเนื้ออ่อนแรง
• ปอดแฟบ
• ลิ่มเลือด
• ภาวะซึมเศร้า

วิธีลดปวดที่ได้ผลคือ

Ultrasound-Guided Epidural Injection (ฉีดยาลดอักเสบเข้าช่องกระดูกสันหลังแบบใช้เครื่องอัลตราซาวด์นำทาง)

เป็นการฉีดยาที่ตรงตำแหน่งมาก ๆ โดยหมอสามารถเห็นเส้นประสาทและโครงสร้างผ่านหน้าจอแบบ Real-time ทำให้

• ลดปวดได้เร็วมาก 24–72 ชั่วโมง
• ลดการอักเสบรอบเส้นประสาท
• ช่วยให้กลับมาลุกเดิน ฟื้นตัวได้เร็ว
• ใช้ยาน้อยลง ลดผลข้างเคียง

ถือเป็นเครื่องมือสำคัญมากสำหรับผู้ป่วยที่ปวดจากกระดูกยุบหลายตำแหน่ง เพราะช่วย “พลิกชีวิต” จากเดินไม่ได้ → กลับมาเดินได้

ควบคู่กับยาและการดูแล

• ยาแก้ปวดตามระดับอาการ
• ยาคลายกล้ามเนื้อ
• ยาลดอักเสบบางชนิด (ตามความเหมาะสม)
• พักหลังอย่างถูกท่า ใช้ที่นอนแข็งปานกลาง
• หลีกเลี่ยงการก้มยกของ บิดตัว หรือยืน/นั่งนาน

ในช่วงนี้ ไม่ควรนอนติดเตียงตลอด เพราะจะยิ่งทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรง ต้องขยับเบา ๆ ตามแพทย์แนะนำ

ระยะที่ 2: เริ่มฟื้นฟูร่างกายเมื่อปวดลดลง (สัปดาห์ที่ 2–6)

เมื่ออาการปวดลดลงจากการฉีดยาและยาควบคุมอาการแล้ว หมอจะเริ่มกระตุ้นให้ผู้ป่วยกลับมาเคลื่อนไหวอย่างเหมาะสม เพื่อให้

• กล้ามเนื้อหลังแข็งแรงขึ้น
• ลดโอกาสหลังติดแข็ง
• กลับมาเดินได้ดี

วิธีดูแลช่วงนี้:

• เดินช้า ๆ ในบ้าน เป็นระยะสั้น ๆ แต่บ่อยครั้ง
• ฝึกกล้ามเนื้อหลังและท้องเบา ๆ (core muscle)
• ยืดเหยียดหลังแบบไม่กดกระดูกมากเกินไป
• หลีกเลี่ยงนั่งนานเกิน 30–45 นาที

การฟื้นฟูที่ถูกวิธี จะช่วยลดโอกาสปวดเรื้อรังลงได้มาก

ระยะที่ 3: รักษา “ต้นเหตุ” คือโรคกระดูกพรุน เพื่อป้องกันกระดูกยุบซ้ำ

โรคกระดูกพรุนเป็นสาเหตุหลักของกระดูกสันหลังยุบ ผู้ป่วยจำนวนมากไม่เคยได้รับการรักษาอย่างจริงจัง ทำให้กลับมายุบซ้ำใน 6–12 เดือน

การรักษากระดูกพรุนมีหลายแบบ เช่น

• ยาที่ช่วยเพิ่มการสร้างกระดูก
• ยาลดการสลายตัวของกระดูก
• วิตามินดี
• แคลเซียม
• ออกกำลังกายลงน้ำหนักอย่างเหมาะสม

หมอจะเลือกให้ตามผล DEXA scan และสภาพของผู้ป่วยแต่ละคน

การรักษาโรคกระดูกพรุนอย่างต่อเนื่องช่วยลดโอกาส “กระดูกยุบใหม่” ได้หลายเท่า

การป้องกันกระดูกยุบซ้ำในอนาคต

• ตรวจมวลกระดูกปีละครั้ง
• เดิน 20–30 นาที วันละ 4–5 วัน
• ป้องกันการล้ม เช่น ใช้รองเท้ากันลื่น ติดไฟสว่างในบ้าน
• รับแคลเซียมจากอาหาร
• เสริมวิตามินดีหากขาด
• ควบคุมน้ำหนัก ลดแรงกดที่หลัง

หมออยากบอกว่า…

อาการปวดหลังจากกระดูกยุบเป็นสิ่งที่คนไข้จำนวนมากต้องเจอ วิธีลดปวดที่ได้ผล คือ ultrasound-guided epidural injection ซึ่งช่วยให้กลับมาเคลื่อนไหวได้โดยไม่ต้องทนเจ็บเป็นสัปดาห์

แต่สิ่งสำคัญอีกอย่างที่หลายคนมองข้ามคือ การรักษาโรคกระดูกพรุนอย่างจริงจัง เพราะนี่คือวิธีเดียวที่จะป้องกันการยุบใหม่ และทำให้คุณภาพชีวิตดีขึ้นในระยะยาว

ถ้ามีอาการปวดหลังเฉียบพลัน ลุกนั่งไม่ได้ เดินไม่ได้ อย่าฝืน ควรพบแพทย์ทันทีเพื่อประเมินว่ามีกระดูกยุบหรือไม่ และได้รับการดูแลอย่างถูกต้องตั้งแต่แรกนะครับ

บทความนี้ให้ข้อมูลทั่วไป หากอาการไม่ดีขึ้นควรปรึกษาแพทย์

สามารถปรึกษาปัญหากระดูกและข้อ หรืออาการปวด ได้ที่

ผศ.นพ.ธนินนิตย์ ลีรพันธ์ (หมอเก่ง)

ผู้เชี่ยวชาญโรคกระดูกและข้อ

สอบถามปัญหาโรคกระดูกและข้อ ปวดหลัง ปวดคอ ปวดเข่า ปวดไหล่ กระดูกพรุน ได้ครับ

📱 Line ID: @doctorkeng โทร 081-5303666

#ปวดหลัง #กระดูกพรุน #กระดูกสันหลังยุบ #ฉีดยาลดอักเสบหลัง #ultrasoundguided #หมอเก่งให้ความรู้ #กระดูกและข้อ